A.
PENDAHULUAN
Tradisi
Nyadran wonten ing Kabupaten Kendal menika bentuk sedekah laut ingkang dipun
gelar para nelayan lan penduduk ingkang wonten ing pesisir laut utara Kabupaten
Kendal. Nyadran Laut Tawang inggih menika sedekah laut ingkang
nglarungakensirah, sikil, lan buntut sapi, jajanan pasar, serta sesaji wonten
ing laut Tawang. Tradisi menika warisan sangking nenek moyang ingkang taksih
lestari ngantos samenika. Dereng ngertos kapan Tradisi Nyadran ing daerah
menika dipun wiwiti. Nyadran utawi sedekah laut menika ritual taunan lan
biasanipun dipunlaksanakaken dinten jemuah kliwon wula suro.
Kathah unsur-unsur ingkang wonten ing upacara
nyadran wau, nanging uga ana unsur-unsur Islam. Unsur-unsur animisme menika
dipun kira-kira sampun wonten sangking jaman pra-islam. Menawi unsur-unsur
Islam menika pengaruh Islamisasi ingkang dipun sebaraken kaliyan wali sanga
khususipun penyebaran agama Islam di Jawa Tengah.
Kagem masyarakat nelayan lan sekitaripun,
upacara nyadran menika tradisi luhur ingkang kedhah dipun uri-uri, nanging uga
ana pihak-pihak ingkang badhe ngicalaken tradisi nyadran menika. Kagem
masyarakat nelayan tradisi nyadran menika minangka tasyakuran utawi rasa syukur
kangge Gusti Allah ingkang sampun paring rejeki. Kagem masyarakat nelayan
sekitaripun, perayaan nyadran menika penting sanget. Selain saget nguri-uri
budhaya warisan leluhur, mereka uga yakin menawi gelar tasyakuran menika rejenipun
masyarakat bakal terjamin. Dados, adicara nyadran laut tawang menika dipun
gelar kange rasa syukur masyarakat lan kangge sarana perlindungan supaya mereka
tetep selamet.
B.
PELAKSANAANIPUN
Nyadran
ing Laut Tawang dipun lampahi saben setaun sepisan ing wulan Muharam utawi
wulan Suro ing penaggalan Jawa. Tradisi persembahan laut menika kangge
ngungkapaken rasa syukur lan terima kasih kangge Gusti Allah ingkang Maha
Agung. Tradisi sedekah laut menika uga awujud rasa syukur nelayan atas berkah
ingkang melimpah arupa hasil laut lan keslametan sangking Gusti ingkang Maha
Agung. Laut Tawang uga dados pariwisata ing Kabupaten Kendal lan saget ngundang
ribuan wisatawan ora amung sangking Kabupaten mawon.
Ing
tradisi nyadran menika, syukuran ingkang dipun lnkapi kaliyan do’a lan mantra
menika salah atunggalipun ritual inti. Menika dipun laksanakaken kangge timbal
balik warga atas rejeki ingkang dipun peroleh.
1)
Sedekah laut menika dipun lampahi saben setaun sepisan ing wulan suro. Tradisi laut
tawang menika dipun gelar ing dinten jemuah kliwon ing wulan suro wau.
2)
Tradisi nyadran menika panggenanipun wonten ing Laut Tawang Desa Gempolsewu
Kecamatan Rowosari Kabupaten Kendal.
3)
Pelaksana adicara tradisi nyadran Laut Tawang inggih menika panitia penyelenggara
sangking Desa Gempolsewu wau.
C.
TATA CARANIPUN
Sedekah laut menika dipunlampahi saben setaun ing wulan suro. Tradisi
nyadran laut Tawang menika biasanipun dipungelar dinten jemuah kliwon ing wulan
suro. Nanging kerameanipun sampun katinggal sangking H-7 utawi seminggu
saderengipun pelarungan. Merga H-7
menika dipunwontenaken lomba-lomba, kados lomba balapan prau, lomba ngiyas
prau, lomba sepak bola, voli, lan snes-sanesipun. H-3 dipunwontenaken
Istigoshah ing Tempat Pelelangan Ikan (TPI) kangge nyuwun donga dhateng Gusti
ingang Maha Agung supados tradisi nyadran saget lumampah kanthi lancar. H-1
dipunwontenaken karnaval, arak-arakan sapiingkan badhe dipun larungaken dinten
benjingipun. Dados, saderengipun sapi dipun sembelih, sapi wau dipun arak
ngubengi kampung rumiyin sangking
lapangan Desa Gembolsewu ngantos ing muara Sigentong. Enjingipun,
kinten-kinten jam 01.00 dini hari, sapi dipun sembelih lajeng dipun olah
kejabasirah, sikil lan buntut.
Ing
dinten H-nipun prosesi ritual dipun wiwiti nalika sampun wonten ular-ularan
prau ing muara pantai Sigentong. Ingpanggonan wau, sesaji lan puluhan ambengan
utawi nasi tumpeng, lengkap kaliyan lalapanipun, serta lauk pauk ingkang dipun
bekta warga lan pemilik prau, lajeng dipundhunaken lan pemika agama mimpin
warga supados saget dedonga sesarengan.
Lajeng ambengan
dipun dhahar sareng-sareng. Sasampunipun prosesi donga sareng-sareng rampung,
panitia pesta laut Tawang lajeng mbagekake daging sapi ing kabeh prau ingkang
wonten ing mriku, saben prau angsal sebungkus daging sapi. Lajeng sangking
muara pantai Sigentong ubarampe sesaji wau ingkang arupa sirah, sikil
lan buntut sapi serta aneka jajan peken dipuntata wonten ing prau kertas yaiku
prau cotok ingkang dipun hias ngangge bendera warni-warni.
Iring-iringan
puluhan prau nelayan ingkang mbentuk ula-ulanan nalika prau ingkang ngangkut
sesaji sampun siap dipunlarungaken. Ingkang ndherek ing prosesi nyadran laut
tawang inggih menika Bupati/wakil, Kepala Desa, Camat, dan Panitia pesta laut.
Cacahipun prau nelayan saya tambah nalika nglarungaken sesaji ing laut lepas
sangking muara.
Kinten-kinten
nelayan mendhet toya ing laut, lajeng dipungebyuraken ing praunipun
piyambak-piyambak. Prosesi menika dipunpercayai kaliyan para nelayan kagem ngalap
berkah.
Tradisi Nyadran Laut Tawang inggih menika pesta laut utawi sedekah laut
ingkang nglarungaken sirah, sikil, lan buntut sapi, jajanan peken sarta
kemenyan ing tengah laut. Ancasipun tradisi menika yaiku saget ngalap barokah
lan nyuwun donga kaliyan Gusti ingkang Maha Agung supados para nelayan dipun
paringi keslametan nalika melaut.
Nalika jaman rumiyin tradisi nyadran menika sifatipun syirik, merga
kepercayaan masyarakat jaman rumiyin menawi nglarungaken sirah, sikil, lan
buntut sapi wau dipun percayai kangge tumbal laut sanes sedekah laut. Nanging,
masyarakat samenika sampun sadar lan tradisi nyadran menika sampun dados
tradisi minsngks rasa syukur dhateng Gusti ingkang Maha Agung lan kangge
ngurmati laut ingkang samenika sampun dados sumber panguripan kangge masyarakat
sekitaripun.
2) Saran
Tradisi-tradisi ing masyarakat
kados nyadran menika kudu dipunlestarikaken. Sanesipun wau mugi-mugi tradisi
menika saget ndamel kita sedaya sadar lan saget ndamel kita ntresnani alam lan
laut ing sekitar kita merga laut menika
sumber kauripan kita sedaya.
DAFTAR PUSTAKA
Sugiyono, Sugeng, dkk (ed.). Menguak
Sisi-sisi Khazanah Peradaban Islam. Yogyakarta: Adab Press. 2008
Kuntarto, Niknik M.
2010. Cermat dalam Berbahasa Teliti dalam Berfikir. Jakarta: Mitra
Wacana Media
Thohir, Mudjahirin.
2009. Metodologi Penelitian Folklor. Semarang: Badan Penerbit
Universitas
Diponegoro
Suara Merdeka. 2003.
“Sehari sebelumnya menelan korban, Tradisi Laut Tawang Meriah”.
Dalam
Tidak ada komentar:
Posting Komentar